Archiwizowanie nagarń z płyt analogowych wymaga mniej od gramofonu, niż słuchanie ich "na żywo"
Jednym z absolutnie najlepszych gramofonów dla słuchania muzyki z płyt winylowych jest
Forsell Air Reference Tangential Air Bearing Turntable. W jego nazwie dwukrotnie podkreślone zostało "powietrze" i jest w tym opis jego wyjątkowości.
Płyta umieszczana jest na talerzu, który nie ma tradycyjnego łożyska, bo jest dosłownie zawieszony w powietrzu. Tym samym wibracje z podłoża są całkowicie odizolowane od płyty. Nie docierają do niej także drgania z łożyska, bo go nie ma.
Wkładka z diamentem odczytujęcym informację z rowka płyty jest na ramieniu, które jest również zawieszone w powietrzu. Tu podobnie odizolowane zostają wszelkie drgania z zewnątrz, czyli odtwarzanie z rowka płyty nie zostaje niczym zakłócane. Równie istotne jest, że tu przesuwanie ramia tangencjalnego nie potrzebuje żadnego serwa, czyli jest idealnie płynne.
Takie rozwiązania nie są tanie, ale pozwalają, by gramofon pracował w tym samym pomieszczeniu co głośniki, które odtwarzają muzykę z pełną dynamiką.
Podczas archiwizowania płyty można wykluczyć ryzyko zakłoceń z głośników, więc całkiem dobrze sprawdzi się dużo tańszy gramofon, jak np Dual 5000.
Chodzi tu o optymalny kompromis cenowy, Z pomocą Air Forsell można oczywiście bardziej precyzyjnie wydobyć informację z rowka płyty, co jest zasługą m.in. tagencjalnego ramienia. W nim igła gramofonowa prowadzona jest w taki sam sposób jak rylec grawerujący martycę do wytłoczenia winylowej płyty. Tego typu ramię jest również w Beogram 4000, ale dr. Forsell stworzył perfekcyjne rozwiązanie, gdzie nie ma ograniczeń przy wyborze wkładki i można ją optymalnie skalibrować. Szerzej temat tego typu ramienia poruszony jest na stronie;
http://www.soundfountain.com/amb/ttrabco.html
Dual ma tradycyjne ramię i jak podaje Wikipedia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Gramofon# ... _gramofonu
Wszystkie oprócz tangencjalnego ramienia charakteryzują się zniekształceniami fazowości dźwięku prawego i lewego kanału z powodu zukosowania osi wkładki względem promienia płyty. Błąd ten można minimalizować, ale nie można go całkowicie wyeliminować. Z geometrii wynika, że w najlepszym wypadku tylko w dwóch punktach drogi igły po płycie błąd ten jest zerowy. Optymalizacja położenia wkładki polega na przesuwaniu przód-tył i przekręcaniu prawo-lewo wkładki w uchwycie. Główki trzymające wkładkę mają odpowiednio ukształtowane otwory na śrubki pozwalające na taką regulację.
Z ilustracji powyżej, która jest często używana, by pokazać różnice pracy tych dwóch rozwiązań dla ramion gramofonowych trudno zrozumieć problem z położeniem diamentu w rowku płyty. Pokazuje, że z ramieniem tangecjalnym diament wydobywa informacją w punkcie, gdzie była zapisywana, a z radialnym już nie.
Lepiej widać problem na obrazku ilustrującym identyczne położenie rylca wycinającego matrycę płyty i diamentu w ramieniu tangencjalnym, czego nie ma w przypadku radialnego. Dwie pierwsze ilustracje mają pokazać, że pozycja w rowku jest taka sama od początku do końca płyty. Dalsze ma pokazać, że z ramieniem radialnym diament ma w rowku odchylenia "kąta odczytu", a na dodatek nie jest to stałe w każdym miejscu płyty, bo cały czas się zmienia w trakcie odtwarzania.
Ustawienie ramienia pozwala uzyskać dla diamentu w 2 punktach na płycie 100% zgodności w rowku. W ten sposób można przy okazji uzyskać najniższe niezgodności w rowku na całej płycie, co od lat bardzo dobrze się sprawdza w praktyce.
Niezależnie od typu ramienia ważne jest, by wkładka zamontowana była prosto. Ważne jest także ustawienie pod jakim kątem diament odczytuje informację z rowka płyty, czyli VTA. Tu może być sporo nieporozumień i słownik hi-fi podaje m.in.:
https://www.hifi.pl/slownik/vta.php
VTA (ang. vertical tracking angle, w dosłownym tłumaczeniu pionowy kąt śledzenia) to kąt pomiędzy powierzchnią płyty a linią przebiegającą przez punkt styku końcówki igły z płytą oraz przez oś obrotu wspornika igły. Ta definicja nie jest powszechnie stosowana w sposób ścisły, czasami jako VTA podaje się kąt nachylenia samego wspornika, co daje nieco inną wartość. W mowie potocznej regulacja VTA jest też utożsamiana z ustawieniem wysokości ramienia, co jest o tyle uzasadnione, że zmieniając wysokość ramienia faktycznie regulujemy VTA. Z interpretacją tego parametru wiążą się pewne nieścisłości i rozbieżności zdań.
Zainteresowani wkładkami Moving Coil mogą do gramofonu Dual 5000 kupić mocowania, by samemu ustawić optymalnie VTA. Można ją szybko zmienić, by mieć optymalne zmocowane z Moving Magnet - Ortofon OM
Najwygodniej jest mieć w Dual 5000 zamontowaną wkładkę Ortofon OM - jak na zdjęcie powyżej. Producent gramofonu zapewnił dla niej mocowanie z optymalnym ustawieniem oraz ograniczył tu do minimum masę.
Można do niej wybrać igłę z diamentem, który ma slif sferyczny, eliptyczny lub jeszcze bardziej zaawansowany. Fine Line to opracowanie Ortofon, by uzyskać najlepszy rezultat i ograniczyć do minimum zużycie płyty, co istotne przy częstym jej odtwarzaniu. Tak osłifowany diament ma wspomniana w poprzednim poście wkładka MC 2000. W ofercie MM jest w OM 30:
Frequency response - 20-20.000 Hz + 2 / - 3 dB; Tracking ability at 315Hz at recommended tracking force *) - 70 µm; Compliance, dynamic, lateral - 25 µm/mN; Stylus type - Nude Fine LIne; Stylus tip radius - r/R 8/40 µm
Najdroższa igła w ofercie Ortofon OM ma najbardziej zaawansowany szlif diamentu, co pozwala na optymalne wydobycie informacji zapisanej w rowku płyty i zapewni najlepszy efekt przy archiwizacji. Natomiast w przypadku nagrań z płyt mono lepiej jest korzystać ze szlifu sferycznego, ale może być już trudno go kupić. Dostępny jest jednak w wersji PRO dla DJ - przez co jest droższy. UWAGA! Nie ma sensu z Pro archiwizować drobnorowkowych płyt, jakimi są tradycyjne LP, bo daje to znacznie gorsze rezultaty. Ta konstrukcja powstała z myślą o szczególnych potrzebach DJ, by w odwrotnym kierunku odczytywać informację z rowka płyty.
Dual 5000 odtwarza również płyty szelakowe (78 rpm) i dla nich Ortofon OM można wyposarzyć w stosowną igłę.
Frequency range - 20-15.000 Hz Frequency response - 20-12.000 Hz + 2 / - 3 dB Tracking ability at 315Hz at recommended tracking force *) - 60 µm Compliance, dynamic, lateral - 15 µm/mN Stylus type - Spherical Stylus tip radius - 65µm